Çocuklarda Duygu Yönetimi

27.02.2024

Duygular, yaşadığımız olaylara verdiğimiz içsel tepkilerdir. Kişinin düşünceleri, anıları ve hayalleri tarafından şekillenirler. Duygular, insanın doğal bir parçasıdır ve kişiyi olumlu ya da olumsuz yönde harekete geçirir. Çocuklar, temel duygular ile dünyaya gelirler, hatta bebekler anne karnında duyguları deneyimlemeye başlarlar. Bu duygular arasında öfke, korku, mutluluk ve şaşkınlık bulunur. Çocuğun büyümesiyle birlikte duyguları da karmaşık hale gelir. İnsanlarla etkileşime girmeye başladıkça, kıskançlık, güven, utanma, suçluluk gibi duygular ortaya çıkar. Çocuklar, bu duyguları tanımak, değerlendirmek ve yönetmek konusunda ebeveynlerin desteklerine ihtiyaç duyarlar. Duyguların ifade edilememesi, çocukların duygusal ve fiziksel sağlıklarını olumsuz yönde etkileyebilir.

Çocukların öncelikle kendi duygularını tanımayı öğrenmesi gerekir. Duyguları tanımak, çocukların konuşma öncesi dönemde kendilerini sözsüz bir şekilde ifade etmelerine ve daha sonra sözel olarak ifade etmelerine yardımcı olur. Duygularını tanıyan bir çocuk, olumsuz durumlarla karşılaştığında duygularını kontrol etmeyi ve yönetmeyi öğrenir.

Duygu yönetiminin temel adımı, çocuğun duygusunu rahatlatmaktır. Olumsuz duygular yaşayan çocuğa, kendini nasıl rahatlatabileceği konusunda destek olunmalıdır. Durumu konuşmak, hava almak veya oyun oynamak çocuğu rahatlatabilir. Çocuğun olumsuz duyguları azaldığında, rahatsız edici durum için çocukla birlikte çözüm yolları bulunmalı ve tepkileri konusunda rehberlik edilmelidir.

Duyguları Tanıma Becerisi Nasıl Geliştirilir?

Duyguları adlandırma: Çocuğunuzun duygularını tanımasına yardımcı olmak için duyguları adlandırın. "Seni üzen bir şey mi oldu?" veya "Bu durumda nasıl hissediyorsun?" gibi sorular sorarak çocuğunuzun duygularını ifade etmesini teşvik edin.

Empati oluşturma: Çocuğunuza empati göstererek, duygularını anlamasına yardımcı olun. Başkalarının duygularını anlamak, kendi duygularını tanımalarına katkıda bulunabilir. Örneğin, başkalarının nasıl hissettiği hakkında konuşmak veya hikayeler okumak, empati becerilerini geliştirebilir.

Duygu kartları ya da kitapları kullanma: Duygu kartları ya da kitapları, çocuğunuza farklı duyguları tanıma ve ifade etme konusunda yardımcı olabilir. Resimler ve hikayeler aracılığıyla duyguları daha iyi anlamalarına katkıda bulunabilir. Çocuklara duygularını tanıma becerisi kazandırmak için kitaplar, diziler ve filmler harika araçlar sunar. Örneğin, karakterlerin yüz ifadelerini inceleyerek, çocuklar duygusal zeka ve empati konularında önemli yetenekler geliştirebilirler. Çocuklar, bu karakterlerin yaşadığı duygusal deneyimleri gözlemleyerek, duygusal farkındalıklarını artırabilirler.

Günlük tutma: Çocuğunuza duygularını yazma veya çizme konusunda günlük tutma alışkanlığı kazandırın. Bu, duygularını daha iyi anlamalarına ve ifade etmelerine yardımcı olabilir.

Duygusal anları konuşma: Günlük yaşamda karşılaşılan duygusal anları konuşun. Bu, çocuğunuzun farklı duyguları tanımasına ve bu duyguları anlamlandırmasına yardımcı olabilir. Örneğin, bir gün parkta oynarken arkadaşıyla paylaşım konusunda bir sorun yaşarsa, ‘’Bugün parkta oyun oynarken, arkadaşınla oyuncakları paylaşırken nasıl hissettin? Belki de biraz üzgündün çünkü oyuncakları paylaşmak zor geldi. Bu duyguyu bana anlatır mısın? Seni nasıl hissettirdi?" Bu tür anlamlı konuşmalar, çocuğunuzun kendi duygusal dünyasını ifade etmesine ve başkalarının duygularını anlamasına katkıda bulunur.

Model olma: Kendi duygularınızı açıkça ifade ederek çocuğunuza duyguların normal ve doğal olduğunu gösterin. Model olma, çocuğunuzun sizden öğrenmesine yardımcı olabilir. ‘’Bugün işte biraz stresli bir gün geçirdim. Şu an biraz yorgun hissediyorum. Sen de bazen böyle hissediyor musun?" Bu şekilde çocuğunuza duygularını ifade etmenin doğal olduğunu öğretirken, aynı zamanda çocuğunuzun sizinle bu konuda etkileşimde bulunarak öğrenmesine olanak tanırsınız. Model olma, duygusal zekanın gelişimine önemli bir katkı sağlar.

Duygularını yönetebilen çocuklar; 

• Öz-farkındalığa sahip olurlar: Kendi duygularını tanır ve bu duyguların nedenlerini anlamaya çalışır. Duygusal tepkilerini değerlendirir ve duygusal durumunu fark eder.
• Duygusal güvene sahiptirler: Kendine güvenir ve duygusal olarak güvende hisseder. Bu, çocuğun kendi yeteneklerine ve duygusal tepkilerine güvenmesine katkıda bulunur.
• İyi problem çözücüdür: Sorunlarla karşılaştığında, duygusal bir denge içinde çözüm yolları üretebilir. Duygusal zekâsı, çocuğun zorlukları aşma ve olumlu çözümler bulma yeteneğini artırır.
• Sosyal becerileri güçlüdür: İyi bir iletişimci olur ve duygusal ifadelerini başkalarıyla paylaşabilir. Sosyal beceriler, çocuğun arkadaşlık kurma ve grup içinde etkili bir şekilde iletişim kurma yeteneğini destekler.
• Duygusal esnekliğe sahiptir: Değişen durumlar ve beklentilerle başa çıkabilir. Duygusal esneklik, çocuğun çeşitli durumlar karşısında uyum sağlamasına ve sağlıklı bir şekilde tepki vermesine yardımcı olur.

Duygu Yönetimi İçin Ailelere Öneriler

• Çocuğunuzla iletişim kurarken, duygularını ve hislerini önemseyerek gerçekten onu dinlediğinizi ve anladığınızı hissettirmelisiniz.
• Çocuğunuzun duygularını sizinle paylaşması ve duygularını özgürce ifade edebilmesi için cesaretlendirmelisiniz.
• Eğer çocuğunuz sinirliyken konuşmak onu rahatlatıyorsa, bu anında hissettikleri ve vücudundaki duyumlar hakkında konuşabilirsiniz. Bu, farkındalık ve duygu kontrolünü geliştirmek adına faydalı bir süreç olabilir.
• Farklı yaş gruplarına uygun olarak, çocuğunuza sakinleşme teknikleri, nefes alma egzersizleri gibi duygusal yönetim araçlarını öğretin.
• Oyun, çocuğun duygularını özgürce ifade edebileceği geniş bir alandır. Bu sebeple, çocuklarınızla beraber oyun oynamak ve etkinlik yapmak için fırsatlar yaratabilirsiniz.
• Çocuklar genellikle uzun uzun anlatılan nasihatler yerine, bizim davranışlarımıza odaklanırlar. Bu nedenle, kızgın ya da hayal kırıklığı yaşandığında kullandığımız kelimelere ve beden dilimize dikkat etmemiz önemlidir.

ide okulları olarak, çocukların duygularını anlamak, duygularını yönetmelerini desteklemek ve yönlendirmek amacıyla çeşitli çalışmalar gerçekleştiriyoruz. Öğrencilerimizle bireysel görüşmeler yaparak onların duygusal durumlarını anlamaya çalışıyor ve çözüm önerileri sunuyoruz. Duygusal farkındalık eğitimi ile duygularını tanımalarını, ifade etmelerini ve başkalarının duygularını anlamaları gibi beceriler kazandırmayı hedefliyoruz. Öğrencilerimize stresli durumlarla baş etme becerileri konusunda destek sunuyoruz. Bu kapsamda, nefes alma egzersizleri, meditasyon gibi teknikleri öğrencilere öğretiyor ve bu yöntemleri uygulamaları için rehberlik ediyoruz. Öğrencilerimize, sadece bireysel ortamlarda değil, aynı zamanda sınıf içinde de duygularını açıkça ifade edebilmeleri için fırsatlar sunuyoruz. Bu bağlamda, duygularını rahatça ifade etmeleri için güvenli bir sınıf ortamı oluşturuyoruz, bu da öğrencilerin duygusal ifadelerini kurallar çerçevesinde uygun şekilde paylaşmalarına olanak tanıyor.

 

 

 

Referans:

https://saripsikoloji.com/cocuklarda-duygu-duzenleme-becerileri

https://sahikaizgi.com.tr/duygu-regulasyonu-nedir/

https://raisingchildren.net.au/preschoolers/development/preschoolers-social-emotional-development/understanding-managing-emotions-children-teenagers