Güvenli ve Bilinçli Teknoloji Kullanımı

13.11.2024

Güvenli ve Bilinçli Teknoloji Kullanımı

Dijital dünyanın hızla büyüdüğü ve yaşamlarımızın her alanına nüfuz ettiği bu çağda, teknoloji artık sadece bir araç değil, çocuklarımızın dünyayı anlamlandırma biçimlerinin merkezinde yer alıyor. Eğitimden sosyal etkileşime, oyunlardan yaratıcılığa kadar birçok alanda dijital araçlarla temas halindeyiz. Teknolojinin sunduğu bu fırsatlar, çocukların gelişimi için büyük avantajlar sağlarken, çevrimiçi dünyada karşı karşıya kaldıkları tehlikeleri de göz ardı etmemek gerekiyor. Siber zorbalık, gizlilik ihlalleri, zararlı içerikler ve aşırı teknoloji kullanımı gibi riskler, çocuklarımızın dijital dünyadaki güvenliğini tehdit edebilecek unsurlar arasında.

Bu noktada, onların teknolojiyle sağlıklı bir ilişki kurmalarını sağlamak, doğru bilgiye erişimlerini kolaylaştırmak ve dijital güvenliklerini korumak biz ebeveynlere ve eğitimcilere düşen önemli bir sorumluluktur. Çocuklarımızın teknoloji kullanımına dair doğru alışkanlıklar edinmeleri ve bu konuda bilinçli bir şekilde yetişmeleri hem onların fiziksel hem de psikolojik sağlığı açısından kritik bir öneme sahip. Bu bültende, çocuklarımızın dijital dünyayı güvenli ve bilinçli bir şekilde kullanmaları için alabileceğimiz temel önlemler, teknolojinin faydalı yönleri, dikkat etmemiz gereken noktalar ve onların çevrimiçi dünyada karşılaşabilecekleri zorluklarla nasıl başa çıkabileceklerine dair bilgiler yer almaktadır.

Teknolojinin Çocuğun Gelişimi Üzerindeki Olumlu Etkileri

• Teknoloji, çocukların çeşitli eğitim materyallerine, videolara, interaktif derslere ve simülasyonlara ulaşmalarını sağlar. Bu sayede öğrenme süreçleri zenginleşir ve kişiselleştirilir.
• Dijital oyunlar ve uygulamalar, çocukların problem çözme, strateji oluşturma ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.
• Çocuklar, sanat, müzik, video ve yazılım gibi yaratıcı alanlarda uygulamalar kullanarak fikirlerini somutlaştırabilir ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştirebilir.
• Teknoloji, çocukların yazılı ve sözlü iletişim yeteneklerini geliştirmelerine olanak tanır. E-posta yazmak, blog yazmak, sosyal medya ve dijital topluluklarda iletişim kurmak bu becerileri destekler.
• E-öğrenme platformları ve uygulamalar, çocukların kendi hızlarında öğrenmelerine ve eksik oldukları alanlarda daha fazla pratik yapmalarına olanak tanır.
• Teknoloji sayesinde çocuklar, dünyanın dört bir yanındaki farklı kültürler, yaşam tarzları ve diller hakkında bilgi sahibi olabilir, küresel bakış açısı kazanabilir.

Teknolojinin Kötüye Kullanımı:

• Siber Zorbalık (Cyberbullying): İnternet ve sosyal medya platformları üzerinden kişilere psikolojik baskı uygulanması.
• Kişisel Verilerin İhlali: Sosyal medyada veya internette kişisel verilerin izinsiz paylaşılması ve kötüye kullanılması.
• Gizlilik İhlalleri: Bilgisayar korsanları tarafından kişisel ve ticari bilgilerin ele geçirilmesi.
• Uygunsuz İçerik Paylaşımı: Çocuklar ve gençler için zararlı veya uygunsuz içeriklere kolay erişim.
• Oyun Bağımlılığı: Online oyunlarda aşırı vakit geçirip sosyal ve akademik yaşantının olumsuz etkilenmesi.
• Sosyal Medya Bağımlılığı: Sosyal medya platformlarında aşırı vakit geçirip gerçek hayat ilişkilerinin zayıflaması.

Bağımlılık Düzeyine Gelmiş Teknoloji Kullanımının Olumsuz Etkileri

• Sosyal İzolasyon: Aşırı teknoloji kullanımı, bireylerin aile, arkadaş ve sosyal çevrelerinden kopmasına yol açabilir.
• Zaman Yönetimi Problemleri: Teknolojiye aşırı bağlılık, iş ve günlük yaşam görevlerini aksatmaya sebep olabilir.
• Uyku Problemleri: Ekran başında çok zaman geçirmek uyku düzenini bozabilir.
• Dikkat Dağınıklığı: Sürekli olarak teknoloji kullanımı, bireylerin dikkat ve odaklanma becerilerinin zayıflamasına neden olabilir. Günümüzde dikkat eksikliğinin en başta gelen ve en sık karşılaşılan nedeninin, ışıklı ekranlara sahip bilgisayarlar, oyun konsolu, televizyon, tablet, cep telefonu gibi cihazlardan yayılan ışık nedeniyle oluşan uykusuzluk ve kalitesiz uyku olduğunu akıldan çıkartamamak gerekir.
• Fiziksel Sağlık Sorunları: Uzun süreli teknoloji kullanımı; göz yorgunluğu, duruş bozuklukları ve hareketsizlik nedeniyle fiziksel sağlık problemlerine yol açabilir.
• Akademik Performans Düşüşü: Öğrenciler için teknoloji bağımlılığı, derslere olan ilgiyi ve başarıyı olumsuz etkileyebilir.
• Duygusal ve Psikolojik Etkiler: Teknolojiye bağımlı bireyler, depresyon, anksiyete ve stres gibi psikolojik sorunlar yaşayabilirler.

 

Türkiye Bağımlılıkla Mücadele (TBM) Eğitim Programı kaynaklı, Yeşilay’ın önerdiği ekran süreleri aşağıdaki gibidir:

·      0-3 yaş: Ekrandan olabildiğince uzak tutulmalıdır.

·      3-6 yaş: Günlük toplam süre en fazla 20-30 dk.

·      6-9 yaş: Günlük toplam süre en fazla 40-50 dk.

·      9-12 yaş: Günlük toplan süre en fazla 60-70 dk.

·      12+ yaş: Günlük toplam süre en fazla 120 dk.

Teknoloji Kullanımı ve Teknoloji Bağımlılığı Konusunda Ebeveynlere Öneriler

• Teknoloji Kullanım Sınırları Koymak: Çocukların teknoloji kullanımı için belirli bir süre sınırı belirleyin. Özellikle okul dışındaki zamanlarda ekran süresini kontrol altında tutarak denge sağlamaya çalışın.
• Aile İçinde Teknoloji Kuralları Oluşturmak: Tüm aile üyeleri için teknoloji kullanımına dair kurallar koyun. Bu, birlikte zaman geçirme, akşam yemeklerinde telefonları bırakma gibi uygulamalarla desteklenebilir. Sözleşmeler ile bu konuda çocuklarınızla anlaşmaya varabilirsiniz.
• Alternatif Aktiviteler Sunmak: Çocuklara ekran süresinin dışında yapabilecekleri hobiler, sporlar ve sosyal aktiviteler sunarak, teknoloji bağımlılığından uzak durmalarına yardımcı olun.
• Teknoloji Güvenliği Eğitimi Vermek: Çocuklarınıza internet güvenliği ve kişisel bilgilerin korunması hakkında bilgi verin. Tehlikeli platformlar ve uygunsuz içeriklerle nasıl başa çıkacaklarını öğretin.
• Model Olmak: Ebeveynler olarak teknoloji kullanımında rol model olun. Çocuklar, ebeveynlerinin davranışlarını gözlemler ve kopyalar, bu yüzden dengeli ve güvenli teknoloji kullanımını siz de benimseyin.
• İzleme ve Kontrol Yazılımları Kullanmak: Çocuğunuzun internet kullanımını güvenli hale getirmek için filtreleme ve izleme yazılımlarını kullanın. Bu sayede zararlı içeriklere maruz kalma riskini azaltabilirsiniz.
• Açık İletişim Kurmak: Çocuklarınızla internet ve teknoloji kullanımı konusunda sürekli açık iletişimde olun. Onların yaşadıkları deneyimleri anlamaya çalışın ve karşılaştıkları problemler hakkında konuşmalarını teşvik edin.
• Teknolojiyi Bir Araç Olarak Sunmak: Teknolojiyi sadece eğlence aracı olarak değil, öğrenme ve gelişim için bir kaynak olarak tanıtın. Eğitim içerikli uygulama ve platformlara yönlendirin.
• Düzenli Teknoloji Detoksları Yapmak: Aile olarak belirli zamanlarda "teknoloji detoksu" yaparak tüm elektronik cihazları bir kenara bırakıp sadece birlikte vakit geçirme günleri planlayın.
• Fiziksel ve Ruhsal Sağlığa Önem Vermek: Teknoloji kullanımını azaltmak için fiziksel aktivitelere yönlendirin. Egzersiz, açık havada yürüyüş gibi aktiviteler, teknoloji bağımlılığı riskini azaltır ve genel sağlığı olumlu yönde etkiler.
• Sosyal Beceri Gelişimini Teşvik Etmek: Çocuğunuzun gerçek hayatta sosyal becerilerini geliştirmesi için arkadaşlarıyla yüz yüze etkileşimlerde bulunmasına, grup aktivitelerine katılmasına olanak sağlayın.
• Dijital İzlerin Farkındalığını Aşılamak: Çocuklara, çevrimiçi ortamda bıraktıkları dijital izlerin kalıcı olabileceğini ve internet üzerinde paylaştıkları bilgilerin nasıl kullanılabileceğini öğretin.
• Ödül ve Teşvikler Sunmak: Teknoloji kullanımını başarıyla sınırlayan çocuklara olumlu pekiştirme sunarak, teknoloji dışı aktiviteleri ödüllendirin.
• Profesyonel Yardım Almak: Teknoloji bağımlılığı ciddi bir sorun haline gelirse, bir uzmana danışarak profesyonel destek almayı ihmal etmeyin.

• Bu konuda öğrencilerimize yönelik farkındalık seminerleri yapmaktayız.
• Bilgilendirme bültenleri hazırlıyoruz.
• Rehberlik derslerimizde öğrencilerimizle bu konuyu ders içerikleriyle ele alıyoruz.
• Aile ile iş birliğini sağlamaya özen gösteriyoruz.
• Grup çalışmaları yapıyoruz.
• Grup çalışmalarına yanıt vermeyen öğrencilere yönelik bireysel danışmanlık sunuyoruz.
• Sosyal beceri geliştirmeye yönelik etkinlikler düzenliyoruz.
• Teknoloji, akademik başarı ve zaman yönetimi önemine değinen eğitimler düzenliyoruz.
• Okulda teknoloji kullanımına dair kurallar geliştirip okul politikası olarak bilinçli teknoloji kullanımının öğrenciler tarafından benimsenmesini amaçlıyoruz.

 KİTAP ÖNERİLERİ

• Dijital Dünyada Çocuk Büyütmek- Kristy Goodwin
• Dijital Ebeveynlik: Çocuklarınızı Dijital Tehlikelerden Nasıl Korursunuz? – Doğan Cüceloğlu/ Kemal Sayar
• İnternet Bağımlılığı- İnternetin Psikolojisini Anlamak ve Bağımlılıkla Başa Çıkmak, Prof. Dr. Kültegin Ögel
• Çocuklar ve Dijital Medya- Aslı Telli Aydemir
• Bağımlı Aileleri İçin Rehber Kitap- Prof. Dr. Kültegin Ögel
• İnternet Okur Yazarlığı El Kitabı- Janice Richardson, Andrea Milwood Hargrave
• Çocukları Sanal Dünyada(n) Koruma Kılavuzu-Mehmet Şakiroğlu-Cansel Poyraz Akyol
• Teo’nun Tablet Kitabı- Yağmur Artukmaç ve Psikiyatrist Dr. Özlem Sürücü̈
• Modern Mağara Çocuğu Tek- Patrick McDonnell

BİLGİ ALABİLECEĞİNİZ SAYFALAR

Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı/Yeşilay:  https://tbm.org.tr/
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu: www.btk.gov.tr
Güvenli Çocuk: www.guvenlicocuk.org.tr
İhbar Web:  www.ihbarweb.org.tr
Güvenli İnternet Merkezi: www.gim.org.tr
İnternet Yardım Merkezi: www.internetyardim.org.tr

ide okulları
Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü

 

KAYNAKÇA

İzmir, M. (2021). Yaramaz Çocukları İlaçlamayın. Hayy Kitap.

www.yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/teknoloji-bagimliligi

www.tbm.org.tr