Okula Uyum Süreci

04.09.2023

Günümüzde çocuğun bireyselleşme yolundaki ilk adımı olan anneden ayrılık süreci çoğu zaman erken çocukluk döneminde atılmaktadır. Çocuğun bu dönemde anaokuluna giderek sosyal ortamla ve kurallarla tanışmış olması 1.sınıfa geçişini kolaylaştırıcı bir etkiye sahiptir. Fakat ilköğretim hayatına geçiş yapmak çocuğun hayatında önemli bir dönüm noktası olduğu için yeniden oryantasyon sürecine ve kendisine rehberlik edilmesine ihtiyaç duyması olağandır.

Herkesin çocukluk hatıralarında 1.sınıfa dair bir anısı vardır. İlkokula geçiş deneyimimizin niteliğine bağlı olarak bazen sevinerek bazen de üzülerek hatırlarız bu anılarımızı. Çocuğun sorumluluklarının arttığı, özdenetim kazandığı, temel okuma-yazma ve matematik becerilerini edindiği, muhakeme ve dünyayı anlama yetilerini geliştirdiği bu sürece pek çok farklı duygunun eşlik etmesi kaçınılmazdır. Girdiği yeni ortamın yeni yaşam ödevleri ile karşılaşan çocuk hem büyümenin verdiği heyecanı hem de ‘yeni yaşantıların’ getirdiği kaygıyı aynı anda taşıyabilir. Üstelik gelişimsel ve sosyal açıdan farklı geçmişlere sahip çocukların süreci deneyimleme şekli de farklı olacaktır.

            Ebeveynin sürece yönelik duyguları ve bu duyguları çocuğa yansıtma şekli de çocuğun alışma sürecine yön veren bir diğer unsurdur. Okula uyum sürecinde ebeveynin herhangi bir nedenle taşıdığı kaygı, çocuk tarafından okulun güvensiz bir yer olduğu biçiminde yorumlanabilir. Bu durum çocuğun alışma sürecini uzatabilir ya da zorlaştırabilir.

            İlkokula geçişle beraber çocuğun edinmesi beklenen becerileri bilmek de, çocuğunuzun ihtiyaçlarını ve desteklenecek alanları tespit etmek ve ebeveyn olarak alışma sürecini doğru yönetmek için önemlidir.

            Çocuklarda okul olgunluğunun gerekliliği olarak;

• Kendini rahatça ifade edecek şekilde dili kullanabilme,
• Yaşına uygun kavram bilgisine sahip olma,
• Dikkatini verme ve sürdürebilme,
• El becerileri ve genel koordinasyonunun yeterli olması,
• Kendi adına düşünebilme ve karar verebilme,
• Sorun çözme becerisine sahip olma,
• Kendine karşı gerçekçi bir güven duygusu içinde olma,
• Olumlu bir benlik değerini geliştirmiş olma,
• Öz bakım becerilerinin gelişmiş olması,
• İstek ve ihtiyaçlarını uygun bir yer ve zamana kadar erteleyebilme,
• Anlık ve tepkisel davranmak yerine duygu ve düşüncelerini muhakeme becerisini de kullanarak ifade edebilme,
• Sosyal kurallara uyabilme,
• Yaşına uygun sorumluluklar alabilme becerilerini edinmesini bekleriz.

 

Çocuğun hem okula belirli bir hazır bulunuşluk seviyesiyle gelmesini hem de okul içerisinde bu becerilerini derinleştirmesini ve ileri taşımasını bekleriz. Bu bağlamda çocuğunuzun ne konuda nasıl desteklenmesi gerektiğini tespit ederek uygun yönlendirmeleri yapmak kıymetlidir.

 

Tüm bu bilgiler ışığında, çocuğunuzun 1.sınıfa geçiş sürecini kolaylaştırmak adına ebeveyn olarak yapmanız gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz:

 

• Öncelikle hem ebeveynin hem de çocuğun bu ayrılığa hazır olması gerekir. Ayrılık sürecinin sağlıkla yönetebilmesi için ebeveyn olarak kendi kaygı ve ihtiyaçlarınızı değerlendirin. Çocuğunuzun sizden rahatça ayrılarak sınıfa dahil olması için öncelikle sizin rahat hissetmeniz ve güven veren, destekleyen, yatıştıran rolde olmanız önemlidir.
• Çocuğunuz için pek çok şey yeniyken neyle karşılaşacağını önceden bilmek, kontrol hissinin ve güven duygusunun artmasına katkı sağlayacaktır. Okulu ve fiziki yapısını önceden görmesini ve öğretmeni ile tanışmasını sağlayın.
• Çocuğunuzu günlük akış, okula geliş ve gidiş saatleri, okul-ev arası ulaşımın kim tarafından nasıl sağlanacağı gibi konularda muhakkak bilgilendirin. Planlamada bir değişiklik olması durumunda çocuğunuzu bu değişikliklerden önceden haberdar edin.
• Çocuğunuzun duygusal hazırlığına katkı sağlamak adına beraber okul alışverişi yaparak sürece onu dahil edin ve aidiyet duygusunu destekleyin.
• Çocuğunuzun okulda neler yaptığıyla ilgili sohbet ederken sorgulayıcı bir yaklaşımda olmaktan ve çocuğun direnci olan bir alan varsa (Örneğin; yemek yemek) sadece bununla ilgili sohbet açmaktan kaçının. Öncelikli amacımız çocuğun olumlu okul algısı geliştirmesine yardımcı olmaktır. Okulda huzurlu ve güvende hisseden bir çocuk öğrenmeye, gelişmeye ve potansiyelini ortaya koymaya zaten hazır olacaktır.

• Çocuğunuz okula ya da arkadaşlarına ilişkin bir sorundan bahsediyorsa öncelikle iyi bir dinleyici olarak anlamaya çalışın. Problem çözme becerilerinin gelişmesi adına olası çözüm yolları üzerine düşünmesi ve uygulamaya geçmesi için yüreklendirin.
• Pandemi süreci ve yaz tatili ile değişen günlük rutinlerinizi okul saatlerine ve gerekliliklerine göre yeniden düzenleyin. Düzenli uyku ruh ve beden sağlığı için olduğu kadar kalıcı öğrenmenin gerçekleşmesi için de gerçeklidir. Yeni öğrenilen bilgilerin uzun süreli hafızaya aktarılması için çocuğunuzun günlük uyku ihtiyacını karşıladığından emin olun. Ev içi rutinlerin düzenli takibini sağlamak için haftalık plan-program uygulaması yapabilirsiniz. Planın oluşturulması ve takibi konusunda çocuğunuza rehberlik edebilirsiniz. Henüz okuma becerisi edinmemiş çocuklar için program içerisinde görsellerden ve renklendirmelerden de yararlanabilirsiniz.

• Uyum sürecini doğru şekilde yönetmek iyi bir iletişimle mümkündür. Çocuğunuzun sınıf öğretmeni ve rehberlik birimi ile iş birliği kurmak, sorularınızı vakit kaybetmeden yöneltmek okul-ev arasında sürecin ortak tutumla yürütülmesini sağlar.

Çocuğunuza ve size bu süreçte heyecan, endişe, mutluluk gibi pek çok farklı duygu eşlik edecektir. Bu duyguların ifadesi için hem kendinize hem de çocuğunuza alan açın. Geçiş süreçleri çocukların içsel çatışma yaşadığı dönemlerdir fakat çatışma olmadan gelişimden de söz edilemez. Unutmayın ki çatışmalar ve bu çatışmaların uygun şekilde çözümlenmesi çocuğun sağlıklı gelişimi için kazanım niteliği taşır.

                                                                        

                   ide okulları Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü