Çocuklarımıza Nasıl Sosyal Beceri Kazandırabiliriz?

22.06.2021

Yaz Tatili Sürecinde Çocuklarımıza Nasıl Sosyal Beceri Kazandırabiliriz?

Sosyal etkileşim insan yaşamının vazgeçilmez bir parçasıdır. Yaşamını ilişkiler ağı içerisinde sürdüren insanın uyumunda ve mutlu olmasında sağlıklı sosyal etkileşimin büyük payı vardır. Çocuğun sosyal davranışında belirleyici olan iki önemli grup ailesi ve akranlarıdır. İlk çocukluk evresinde aile çok ön planda iken ilerleyen yaşla birlikte çocukların akranlarıyla olan ilişkileri giderek önem kazanır.

Sosyal beceriler bir çocuğun diğer çocuklara yönelik davranışlarını da kapsar. İyi ilişkiler kurabilme, başkalarının haklarına ve duygularına saygı ve uygun sosyal davranış̧ için grup normlarını dikkate alma gibi bu türden davranışlar aynı zamanda çocuğun isteklerini elde etmesini sağlar.

Çocuklar Tarafından Kazanılması Beklenilen  Sosyal Beceriler Nelerdir?

• Temel sosyal beceriler (selamlaşma, dinleme, konuşmayı başlatma, konuşmayı sürdürme, soru sorma, lütfen ve teşekkür etme sözcüklerini kullanma, kendini tanıtma, başkalarını tanıtma)
• İleri sosyal beceriler (hoşgörülü olma, yardım ya da bilgi isteme, yardım etme, yeni bir etkinlik başlatma, yönerge verme, yönergelere uyma, devam eden bir etkinliğe katılma, bir gruba katılma, özür dileme, ikna etme, sırasını bekleme, eşyalarını paylaşma, ödünç alma, uygun olmayana dokunmaktan kaçınma)
• Grupla bir işi yürütebilme becerileri (grupla İş birliği içinde çalışma, grupta iş bölümüne uyma, grupta sorumluluğunu yerine getirme, başkalarının görüşlerini anlamaya çalışma)
• Duygulara yönelik beceriler (kendi duygularını anlama, duygularını ifade etme, diğerlerinin duygularını fark etme, kendi öfkesini kontrol etme, karşı tarafın öfkesi ile başa çıkma, iltifat etme, korku ile başa çıkma, kendini ödüllendirme, diğerlerine olumlu geri bildirim verme)
• Saldırgan davranışlar ile başa çıkmaya yönelik beceriler (alay edilme/suçlama ile başa çıkma, uzlaşma, hakkını koruma/savunma, kavgadan uzak durma)
• Stres durumlarıyla başa çıkma becerileri (başarısız olunan bir durumla başa çıkma, grup baskısıyla başa çıkma, utanılan bir durumla başa çıkma, yalnız kalma ile başa çıkma)
• Plan yapma ve problem çözme becerileri (ne yapacağına karar verme, sorunun nedenini araştırma, amaç̧ oluşturma, bilgi toplama, karar verme, bir işe yoğunlaşma)
• Okul yaşantısı ile ilgili beceriler (kurallara uyma, etrafı rahatsız etmeden sınıfa girme, görevini yaparken sırada oturma, sözel yönergelere uyma, yazılı yönergelere uyma, sınıfta boş zamanını uygun kullanma, sırada uygun oturma, etkinliği zamanında bitirme, yaptığı işle ilgili geribildirim isteme)

Ebveynler Çocuklarının  Sosyal Becerilerinin Gelişmesine  Nasıl Yardımcı Olabilirler?

Çocuğunuzun Dil Gelişimini Takip Edin: Çocuk dil gelişimine bağlı olarak sosyal aktiviteler hakkındaki daha karmaşık bilgileri anlayabilir, iletişimini zenginleştirerek diğer insanların penceresinden olaylara bakmayı öğrenir. Dil gelişimi ve kelime dağarcığı çocukların sosyal becerilerini olumlu yönde etkileyen bir faktördür. Yaz tatili sürecinde çocuklarınızın yaşıtlarının da yer aldığı ortamlarda bulunmanız, onunla bol bol sohbet etmeniz, hikaye tamamlama etkinliği, kelimeyi tahmin et vb. etkinlikler ile süreci sizler de destekleyebilirsiniz.

Çocuğunuza Kendini Kabul Ettirecek Davranışları Öğretin: Bazı davranış̧ kalıpları çocuğun daha fazla kabul görmesine yardımcı olur. Bunlar; arkadaş̧ canlısı olmak, paylaşımcı, yardımsever olmak, oyun oynamayı sevme yeni oyunlar bilmek, oyunda adil davranmak, sır tutmayı bilmek, diğer insanların özeline saygı duymak, güvenilir olmak, yalan söylememek, esprili ve eğlenceli olmak, yaşıtlarıyla benzer ilgi alanlarına sahip olmaktır.

Çocuğunuza Yaşıtlarıyla Birlikte Oynama Olanağı Sağlayın: Daha önce belirttiğimiz gibi çocuğun yaşıtlarıyla kurduğu ilişkiden kazandığı deneyimler çok önemlidir. Küçük yaştan itibaren yaşıtlarıyla birlikte oynama şansına sahip olan çocuklar okul ortamına girdiklerinde daha avantajlıdırlar, yeni gruplara uyum sağlamada daha az zorlanırlar.

Yalnız Kalmalarına İzin Verin Ve Sürekli Oyun Planlamayın: Çocuklarınızın, sizlerin kontrolünde yalnız kalabilmeleri için çaba sarf edin. Ev içindeki oyunları sürekli birlikte oynamanız gerekmez. Çocukların tek başlarına oyun kurmaları ve vakit geçirmelerine fırsat verilmeli. Çocuklarınızla keyifli zaman geçirmeniz önemli; ancak sürekli yapılandırılmış etkinlikler sunmamanız gerekiyor. Çocukların hayal dünyaları ve oyun kurma becerileri bu şekilde zenginleşebilir. Unutmayın ki ‘iyi oyun kurucu’ olmak, arkadaşlar arasında ilgi çekici bir özelliktir.

Doğru Rol Model Olun: Çocuğunuzla aranızda güvenli bir ilişkinin olması büyük önem taşır. Çocuğun ilk tanıdığı insanlar olan anne-babasıyla ilişkileri, daha sonra kuracağı arkadaşlık ilişkilerinde model görevi görür.

Eve Arkadaşını Getirmesine İzin Verin: Çocuğunuzun eve arkadaşlarını getirmesine izin verin. Bu, çocuğun yeni arkadaşlar edinmesi ve arkadaşlıklarını geliştirmesi için etkili bir yöntemdir. Ayrıca toplumdaki sosyal kuralları öğrenmesi açısından da gereklidir.

Arkadaşlarını Kendisi seçmeli: Çocuğunuza kendi arkadaşlarını seçme şansı tanıyın. Bu durum onların bağımsız bir kişilik geliştirmesine olanak sağlar. Çocuğun yeni arkadaşlar edinmesi ve bunu kendi seçimleriyle yapması çok değerli; çünkü çocuğun her bir arkadaşı kendisi için ayrı bir tecrübe olacaktır.

Sorununu Dinleyin Ama Hemen Bu sorunu siz Çözmeyin: Yaşadığı arkadaşlık problemlerini size aktardığında dinleyin ancak problemlerini hemen siz çözmeyin. Kendisinin çözmesi için destek verin. Sohbet sırasında çözüm için neler yapabileceğini kendisine sorun ve beraber çözüm yolları arayın

Çocuğunuza Oyunlarında Eşlik Edin: Anne babalarıyla sıkça oyun oynayan çocuklar yaşıtlarıyla iletişim kurabilmek için daha gelişmiş̧ sosyal becerilere sahiptirler. Yapılan gözlemlere göre, sosyal becerileri yüksek olan çocukların ebeveynleri daha sık gülümseyen, oyun esnasında çocuğu eleştirmeyen, çocuğun fikirlerine duyarlı olan anne-babalardır. Eşit oynanan, çocuğun fikirlerine duyarlılığın esas olduğu bir oyunda çocuk yaşıtlarıyla aynı şekilde oynamayı öğrenir ve çocuğa yaşıtlarıyla oynamak konusunda pozitif bir bakış̧ açısı kazandırır.

Çocuğunuzla Sosyal İlişkiler ve Değerler Hakkında Konuşun: Ebeveynleriyle yaşıtlarıyla olan ilişkileri hakkında daha sık konuşan çocuklar sınıfındaki çocuklar tarafından daha çok sevilen ve öğretmenleri tarafından sosyal becerileri daha yüksek bulunan çocuklardır. Günlük sohbetin bir parçası gibi yapılan bu konuşmalar ders verir gibi değil, çocuğun hoşuna gidecek şekilde olmalıdır. Bu konuşmalar çocuğun bilgi alışverişi yapmasına olanak sağlar.

Problem Çözücü Bir Yaklaşım Sergileyin: Ebeveynler çocuklarının bütün problemlerinin cevabını bilmek, ya da onları çözmek zorunda değillerdir. Çocuğunuz size arkadaşlarıyla olan bir problemden bahsettiğinde onunla bu konuda konuşarak çeşitli çözümleri ve bakış̧ açılarını görmesine yardımcı olabilirsiniz. Yapılan araştırmalarda çocuklarıyla olası çözümler üzerine konuşan ana babaların çocukları, problem çözmede farklı alternatifler sunabilen ve problemlerini daha kolay çözebilen çocuklardır. Bu yüzden çocukların ilişkileri üzerine düşünebilmesi ve sonuçlarını tartabilmesini öğrenmeleri onlar için çok yararlıdır. Başkalarının duygu ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmaya teşvik edilen çocuklar yaşıtlarıyla daha iyi ilişkiler kurarlar.

Sonuç̧ olarak; yaşıtları tarafından kabul görmek ve arkadaşlıklar kurmak çocukların  ufkunu genişletir, dış̧ dünyaya ilişkin deneyim kazanmalarına ve yüksek benlik saygılarının  oluşmasına yardımcı olur. Ebeveynler olarak çocuklarınızın sosyal becerileri kazanması konusunda onlara  destek olurken gerçekçi seviyede beklentiler oluşturun, çabalarını  ve gösterdikleri küçük gelişmeleri bile görün, onları  yüreklendirin. Çocuklarınızın çabalarının en büyük ödülü, kurduğu arkadaşlıklar olacaktır.

ide okulları

Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü

KAYNAKLAR :

Çetin, Filiz., Bilbay, Aslıhan, Kaymak, Deniz. Araştırmadan Uygulamaya Çocuklarda Sosyal Beceriler. İstanbul: Epsilon Yayınevi, 1. Basım, 2001

Schum L., Robert. ‘Developing Social Skills in Young Children’ Konulu Makale. Wisconsin. 2000

Yavuzer, Haluk. Okul Çağı Çocuğu. İstanbul: Remzi Kitapevi, 5. Basım,2000

Yavuzer, Haluk, ( 2003), Çocuğu Tanımak ve Anlamak, Remzi Kitapevi, İstanbul

Cüceloğlu, Doğan (2019) Başarıya Götüren Aile, Remzi Kitapevi